Ospen uputstvo za upotrebu
SAŽETAK KARAKTERISTIKA LIJEKA
1. IME LIJEKA
Ospen K, 1000000 i.j., film tableta
Ospen K, 1500000 i.j., film tableta
INN: fenoksimetilpenicilin
KVALITATIVNI I KVANTITATIVNI SASTAV
Ospen K, 1000000 i.j., film tableta
Jedna film tableta sadrži 1000000 i.j. (što odgovara približno 590 mg)
fenoksimetilpenicilina u obliku kalijumove soli (što odgovara
približno 64 mg kalijuma).
Ospen K, 1500000 i.j., film tableta
Jedna film tableta sadrži 1500000 i.j. (što odgovara približno 885 mg)
fenoksimetilpenicilina u obliku kalijumove soli (što odgovara
približno 96 mg kalijuma).
Za listu svih pomoćnih supstanci, vidjeti dio 6.1.
FARMACEUTSKI OBLIK
Film tableta
Ospen K, 1000000 i.j., film tableta
Bijela do blago krem boje, duguljasta, bikonveksna film tableta sa
podionom crtom na obje strane tablete.
Tableta se može podijeliti na jednake doze.
Ospen K, 1500000 i.j., film tableta
Bijela do blago krem boje, ovalna, bikonveksna film tableta sa podionom
crtom na obje strane tablete.
Tableta se može podijeliti na jednake doze.
4. KLINIČKI PODACI
1. Terapijske indikacije
Ospen K indikovan je za liječenje i profilaksu blagih do umjereno teških
infekcija, uzrokovanih bakterijama osjetljivim na fenoksimetilpenicilin,
kao što su:
Infekcije gornjih disajnih puteva
- akutni otitis i sinuzitis (odgovarajuće dijagnostifikovan) i
tonzilitis uzrokovan beta-hemolitičkim streptokokom grupe A
Infekcije donjih disajnih puteva
- bakterijski bronhitis, bakterijska pneumonija ili bronhopneumonija pod
uslovom da nije potrebna parenteralna primjena penicilina
Infekcije kože
- erizipel, erizipeloid, piodermija (poput impetigo contagiosa,
furunkuloza), apscesi, flegmona
- Erythrema chronicum migrans i druge kliničke manifestacije Lajmske
bolesti
Ostale infekcije
- infekcije uzrokovane ugrizom životinja (npr. rane lice ili duboke rane
na šakama) ili opekotine
Profilaksa
- profilaksa bakterijskog endokarditisa prije i nakon manjih hirurških
intervencija kao što su tonzilektomija, vađenje zuba kod pacijenata sa
urođenim ili reumatskim bolestima srca
Prilikom primjene antibiotika, neophodno je uzeti u obzir zvanične
smjernice o propisivanju antibiotika u kliničkoj praksi.
Doziranje i način primjene
Doziranje
Djeca mlađa od 12 godina
Doziranje za djecu je 50000-100000 i.j. fenoksimetilpenicilina po kg
tjelesne mase dnevno.
Za odojčad i djecu mlađu od 6 godina treba koristiti adekvatne
farmaceutske oblike.
Odrasli i adolescenti od 12 godina
3000000-4500000 i.j. fenoksimetilpenicilina dnevno.
Obično se dnevna doza daje u 3 do 4 pojedinačne doze, ravnomjerno tokom
dana - ako je moguće u intervalima od 6 do 8 sati.
U slučaju infekcija uha, nosa ili grla, dnevna doza se može primijeniti
u samo 2 pojedinačne doze - po mogućnosti u intervalima od 12 sati.
Dnevna doza za adolescente i odrasle ne smije biti manja od 25000 i.j.
fenoksimetilpenicilina po kg tjelesne mase. Odrasli mogu tolerisati doze
do 6000000 i.j. fenoksimetilpenicilina dnevno, bez komplikacija.
Generalno se preporučuje:
Ospen K, 1000000 i.j., film tableta
Adolescenti (preko 40 kg) i odrasli (ispod 60 kg): 3 x 1 tableta
Odrasli, gojazni, stariji pacijenti i trudnice: 3 x 1 ½ tablete
Ospen K, 1500000 i.j., film tableta
Odrasli, gojazni, stariji pacijenti i trudnice: 3 x 1 tableta
Ako je potrebno, dnevna doza se može povećati.
Posebna uputstva za doziranje
Profilaksa endokarditisa (manje hirurške intervencije poput
tonzilektomije, vađenje zuba kod pacijenata sa urođenim ili reumatskim
bolestima srca):
Kod adolescenata i odraslih otprilike jedan sat prije operacije, tri
film tablete lijeka Ospen K, 1000000 i.j. ili dvije film tablete lijeka
Ospen K, 1500000 i.j., zatim dvije film tablete lijeka Ospen K, 1000000
i.j. ili jedna film tableta lijeka Ospen K, 1500000 i.j. šest sati nakon
operacije.
Doziranje kod pacijenata sa oštećenjem funkcije jetre i/ili bubrega
U slučaju oštećenja funkcije jetre i/ili bubrega, zbog niske toksičnosti
fenoksimetilpenicilina, smanjenje doze uglavnom nije potrebno; ali
potrebu za tim treba procijeniti individualno od slučaja do slučaja.
Potrebno je uzeti u obzir i sadržaj kalijuma (vidjeti dio 4.4). Kod
anurije je indikovano smanjenje doze ili produženje intervala doziranja.
Način primjene
Oralna upotreba.
Lijek Ospen K treba uzimati 1 sat prije obroka sa čašom vode, a film
tablete treba progutati cijele.
Trajanje terapije
Nakon smirivanja simptoma, liječenje treba nastaviti tri dana. Kada se
liječe infekcije uzrokovane beta-hemolitičkim streptokokama, trajanje
terapije treba da bude najmanje deset dana kako bi se spriječile kasnije
komplikacije (reumatska groznica).
Trajanje liječenja akutnog otitisa treba ograničiti na 5 dana. Kod
pacijenata sa rizikom od komplikacija može se preporučiti trajanje
liječenja od 5 do 10 dana.
Kontraindikacije
Preosjetljivost na aktivnu supstancu, peniciline ili na bilo koju od
pomoćnih supstanci navedenih u dijelu 6.1.
Posebna upozorenja i mjere opreza pri upotrebi lijeka
Fenoksimetilpenicilin treba koristiti sa oprezom kod pacijenata sa
ozbiljnim reakcijama preosjetljivosti i/ili astmom u anamnezi. Svi
stepeni preosjetljivosti, uključujući fatalnu anafilaksu, primijećeni su
kod oralne primjene penicilina. U slučaju preosjetljivosti na
cefalosporine, treba razmotriti moguću unakrsnu alergiju.
Ove reakcije su češće kod pacijenata koji su u anamnezi imali
preosjetljivost na peniciline, cefalosporine ili druge alergene. Prije
početka terapije, potrebno je pažljivo ispitati postojanje prethodnih
reakcija. Ako se javi alergijska reakcija, terapija se mora prekinuti i
pacijenta liječiti ljekovima kao što su adrenalin i drugi amini za
povećanje krvnog pritiska, antihistaminici i kortikosteroidi.
Kod pacijenata sa teškim gastrointestinalnim poremećajima praćenih
upornom dijarejom, mučninom, povraćanjem, distenzijom, ahalazijom ili
povećanom peristaltikom crijeva, treba izbjegavati liječenje
fenoksimetilpenicilinom, jer se lijek ne može resorbovati u dovoljnoj
količini.
Potreban je poseban oprez kod pacijenata sa alergijskom dijatezom
(urtikarija ili polenska groznica) ili bronhijalnom astmom.
Potreban je oprez pri primjeni lijeka Ospen K kod pacijenata sa
postojećom mononukleozom (povećan rizik od kožnog osipa) ili akutnom
limfoblastnom leukemijom prilikom liječenja istovremenih infekcija
(povećan rizik od kožnih reakcija).
Preporučuje se izrada antibiograma prije upotrebe lijeka, posebno ako se
sumnja na stafilokoknu infekciju.
Kod pacijenata koji primaju penicilin zbog profilakse endokarditisa,
preporučuju se veće doze od uobičajenih prije hirurške intervencije
(tonzilektomija, vađenje zuba itd.). Oralno primijenjen
fenoksimetilpenicilin se ne smije upotrebljavati kao profilaksa tokom
genitalnih i uroloških pregleda ili operacija, operacija donjeg
intestinalnog trakta, sigmoidoskopije i porođaja. Kod pacijenata sa
reumatskom groznicom u anamnezi, koji su više puta profilaktički
liječeni, mogu se razviti mikroorganizmi rezistentni na penicilin. Kod
ovih pacijenata treba razmotriti upotrebu drugog lijeka za profilaksu.
Teški empijem, bakterijemija, perikarditis, meningitis i artritis ne
treba liječiti fenoksimetilpenicilinom tokom akutne faze.
Kod dugotrajnog liječenja, preporučuje se provjeravanje krvne slike,
uključujući diferencijalnu krvnu sliku i testove funkcije jetre, kao i
testove funkcije bubrega.
Potrebno je obratiti pažnju na prekomjerni rast rezistentnih
mikroorganizama ili gljivica tokom dugotrajne terapije. U slučaju pojave
superinfekcije, treba preduzeti odgovarajuće mjere.
Dermatomikoze - moguće su alergijske reakcije, jer može postojati
antigenska zajednica između penicilina i metabolita dermatofita; vidjeti
dio 4.8.
U slučaju teške i uporne dijareje, treba razmotriti mogućnost postojanja
pseudomembranoznog kolitisa izazvanog antibiotikom (krvavi, sluzavi,
vodeni proliv, bolovi u trbuhu, groznica, povremeno tenezme), što može
biti životno ugrožavajuće. U ovim slučajevima mora se odmah prekinuti sa
upotrebom lijeka Ospen K i započeti terapija zasnovana na detekciji
patogena. Antiperistaltički ljekovi su kontraindikovani.
Parenteralna terapija penicilinom je indikovana za bolesti kao što su
teška pneumonija, empijem, sepsa, perikarditis, endokarditis,
meningitis, artritis i osteomijelitis u akutnoj fazi.
Ometanje dijagnostičkih testova
Tokom liječenja fenoksimetilpenicilinom, laboratorijski testovi mogu
dati lažno pozitivne rezultate prilikom neenzimatskog određivanja šećera
u urinu i urobilinogena. Određivanje aminokiselina u urinu metodom
ninhidrina takođe može dovesti do lažno pozitivnih rezultata.
Rijetko su zabilježeni slučajevi produženja protrombinskog vremena kod
pacijenata koji su istovremeno primali peniciline i antikoagulanse.
Odgovarajući nadzor treba sprovesti ako se antikoagulansi daju
istovremeno sa penicilinima. Možda će biti potrebno prilagođavanje doze
oralnih antikoagulansa (vidjeti djelove 4.5 i 4.8).
Napomena o sadržaju kalijuma
Ospen K, 1000000 i.j., film tableta
Jedna film tableta sadrži približno 64 mg kalijuma.
Ospen K, 1500000 i.j., film tableta
Jedna film tableta sadrži približno 96 mg kalijuma.
Kod pacijenata sa srčanim oboljenjima ili teškim poremećajima
elektrolita drugog porijekla, treba obratiti pažnju na količinu kalijuma
u lijeku.
U slučaju teško oštećene funkcije bubrega, ovaj lijek primjenjivati sa
oprezom zbog povećanog rizika od encefalopatije. Preporučuje se
smanjenje doze u odnosu na uobičajeno doziranje. Ako je, u teškoj
renalnoj insuficijenciji, smanjena eliminacija kalijuma, mora se uzeti u
obzir da 100 mg fenoksimetilpenicilin kalijuma (približno 153000 i.j.)
sadrži oko 9,8 mg (0,257 mmol) kalijuma.
Savjetuje se poseban oprez prilikom upotrebe kod pacijenata sa smanjenom
funkcijom bubrega ili kod pacijenata koji su na dijeti u kojoj se
kontroliše unos kalijuma.
Ovaj lijek sadrži manje od 1 mmol (23 mg) natrijuma po film tableti,
odnosno suštinski je ‘bez natrijuma’.
4.5 Interakcije sa drugim ljekovima i druge vrste interakcija
S obzirom da penicilini djeluju samo protiv proliferativnih
mikroorganizama, fenoksimetilpenicilin ne treba kombinovati sa
bakteriostatskim antibioticima. Kombinacije sa drugim antibioticima
treba koristiti samo ako se očekuje sinergizam ili bar aditivni efekat.
Pojedinačni ljekovi kombinacije moraju se davati u punoj efektivnoj dozi
(izuzev za dokazani sinergizam, kada se može smanjiti doza lijeka koji
ima veću toksičnost). Prijavljeno je da hloramfenikol, eritromicin i
tetraciklin smanjuju antibakterijsku aktivnost penicilina i ne
preporučuje se njihova istovremena upotreba.
U slučaju istovremene primjene antiinflamatornih ljekova, antireumatskih
ljekova, antipiretika (naročito indometacin, fenilbutazon, salicilati u
visokim dozama ili sulfinpirazon) i probenecida sa penicilinima, pažnju
treba obratiti na kompetitivnu inhibiciju eliminacije.
Ako se fenoksimetilpenicilin uzima tokom obroka, dolazi do smanjenja
resorpcije.
Resorpcija oralno primijenjenih penicilina može biti smanjena u slučaju
istovremene primjene sa aminoglikozidima (npr. neomicin).
Istovremena upotreba sa metotreksatom može povećati koncentraciju
metotreksata u serumu i njegovo toksično dejstvo. Stoga je neophodno
praćenje koncentracije metotreksata u serumu.
Oralni antikoagulansi
Oralni antikoagulansi i penicilinski antibiotici u praksi se uglavnom
koriste bez zabilježenih slučajeva interakcije. Međutim, u literaturi je
zabilježeno produženje protrombinskog vremena kod pacijenata koji su
bili na terapiji acenokumarolom ili varfarinom i kojima je istovremeno
propisan penicilin. Ako je potrebna istovremena primjena, protrombinsko
vrijeme ili druge odgovarajuće parametre koagulacije treba pažljivo
pratiti prilikom uvođenja ili ukidanja penicilina. Pored toga, možda će
biti potrebno prilagoditi dozu oralnih antikoagulanasa (vidjeti djelove
4.4 i 4.8).
Guar guma
Smanjuje resorpciju fenoksimetilpenicilina.
Vakcina protiv tifusa (oralna)
Penicilini mogu inaktivirati oralne vakcine protiv tifusa.
Plodnost, trudnoća i dojenje
Ako se ovaj lijek daje ženama u reproduktivnoj dobi, treba poštovati
sljedeće tokom trudnoće i dojenja:
Trudnoća
Iako u ispitivanjima na životinjama nijesu pokazana embriotoksična,
teratogena ili mutagena dejstva, fenoksimetilpenicilin treba koristiti
tokom trudnoće samo nakon pažljive procjene rizika i koristi.
Dojenje
Fenoksimetilpenicilin se u malim količinama izlučuje u majčino mlijeko.
Mora se uzeti u obzir mogućnost senzibilizacije odojčeta ili uticaja na
fiziološku intestinalnu floru sa pojavom dijareje, toksičnosti
centralnog nervnog sistema ili superinfekcije gljivicama.
Plodnost
Nijesu sprovedene studije za procjenu uticaja fenoksimetilpenicilina na
plodnost.
Uticaj lijeka na sposobnost upravljanja vozilima i rukovanja mašinama
Lijek Ospen K nema uticaja na sposobnost upravljanja vozilima i
rukovanja mašinama.
Neželjena dejstva
Neželjena dejstva su klasifikovana prema sistemima organa i njihovoj
učestalosti:
Veoma često (≥ 1/10)
Često (≥ 1/100 do < 1/10)
Povremeno (≥1/1000 do <1/100)
Rijetko (≥ 1/10000 do < 1/1000)
Veoma rijetko (<1/10000)
Nepoznata učestalost (ne može se procijeniti na osnovu dostupnih
podataka)
Unutar svake grupe frekvencija, neželjena dejstva su navedena prema
opadajućem stepenu ozbiljnosti.
Najčešća neželjena dejstva prilikom oralne upotrebe penicilina su
gastrointestinalni poremećaji i reakcije preosjetljivosti.
Iako su rjeđe zabilježene reakcije nakon oralne primjene lijeka nego
parenteralne, treba uzeti u obzir da su svi oblici preosjetljivosti,
uključujući i fatalnu anafilaksu, primijećeni prilikom oralne primjene.
Infekcije i infestacije
Nepoznata učestalost: superinfekcije rezistentnim bakterijama ili
gljivicama (vidjeti dio 4.4)
Poremećaji krvi i limfnog sistema
Veoma rijetko: promjene u krvnoj slici uključujući trombocitopeniju,
neutropeniju, leukopeniju, eozinofiliju, hemolitičku anemiju,
agranulocitozu, poremećaje krvarenja
Nepoznata učestalost: produženje vremena krvarenja i protrombinskog
vremena (vidjeti dio 4.4)
Poremećaji imunskog sistema
Često: alergijske reakcije, uglavnom u obliku kožnih reakcija (npr.
egzantem, svrab, urtikarija). Trenutna kožna reakcija obično ukazuje na
alergijsku reakciju na penicilin i liječenje treba prekinuti.
Rijetko: teške alergijske reakcije koje izazivaju angioneurotski edem,
edem larinksa i anafilaksu.
Veoma rijetko: anafilaktički šok sa kolapsom i anafilaktoidne reakcije
(groznica uzrokovana lijekom, drhtavica, artralgija, prostracija,
bronhospazam, tahikardija, dispneja, serumska bolest, intersticijalni
nefritis, alergijski vaskulitis, pad krvnog pritiska, astma, purpura,
gastrointestinalne manifestacije). Međutim, alergijske reakcije su rjeđe
kod oralne primjene i blaže su nego kod parenteralne primjene.
Kod oboljelih od mikoze, alergijske reakcije se mogu javiti kao rezultat
moguće alergenske zajednice između metaboličkih proizvoda kožnih
gljivica i penicilina.
Reakcije slične serumskoj bolesti karakterišu povišena temperatura,
drhtavica, bolovi u zglobovima i edemi.
Poremećaji nervnog sistema
Nepoznato: prijavljena je toksičnost centralnog nervnog sistema,
uključujući konvulzije (naročito prilikom primjene visokih doza ili kod
teškog oštećenja funkcije bubrega); Parestezija prilikom produžene
upotrebe.
Neuropatija je obično povezana sa visokim dozama parenteralno
primijenjenog penicilina.
Gastrointestinalni poremećaji
Često: mučnina, dijareja, povraćanje, pritisak u želucu, stomatitis,
anoreksija, bolovi u stomaku, nadimanje, glositis.
Rijetko: zapaljenje sluzokože usta i crni dlakavi jezik (promjena boje
jezika)
Ako se tokom terapije pojavi dijareja, treba razmotriti mogućnost
pseudomembranoznog kolitisa (vidjeti dio 4.4).
Nepoznata učestalost: površinska promjena boje zuba (uglavnom prilikom
primjene suspenzije): Ova pojava je uglavnom reverzibilna nakon nekoliko
nedjelja redovnog pranja zuba ili nakon profesionalnog čišćenja zuba.
Hepatobilijarni poremećaji
Veoma rijetko: hepatitis i holestatska žutica
Poremećaji kože i potkožnog tkiva
Često: urtikarija, crveni osip ili osip sličan malim boginjama, svrab.
Rijetko: angioneurotski edem, multiformni eritem, eksfolijativni
dermatitis, disguezija, kserostomija, mukozitis.
Nepoznata učestalost: Lyell-ov sindrom, pemfigoid.
Poremećaji mišićno-koštanog sistema i vezivnog tkiva
Rijetko: bol u zglobovima.
Poremećaji bubrega i urinarnog sistema
Rijetko: nefropatija, obično povezana sa visokim dozama prilikom
parenteralne primjene penicilina.
Veoma rijetko: intersticijalni nefritis.
Opšti poremećaji i reakcije na mjestu primjene
Rijetko: groznica (povišena tjelesna temperatura).
Ispitivanja
Veoma rijetko: pozitivan direktan Coombs-ov test.
Prijavljivanje sumnji na neželjena dejstva
Prijavljivanje neželjenih dejstava nakon dobijanja dozvole je od
velikog značaja jer obezbjeđuje kontinuirano praćenje odnosa
korist/rizik primjene lijeka. Zdravstveni radnici treba da prijave
svaku sumnju na neželjeno dejstvo ovog lijeka Institutu za ljekove i
medicinska sredstva (CInMED):
Institut za ljekove i medicinska sredstva
Odjeljenje za farmakovigilancu
Bulevar Ivana Crnojevića 64a, 81000 Podgorica
tel: +382 (0) 20 310 280
fax: +382 (0) 20 310 581
www.cinmed.me
nezeljenadejstva@cinmed.me
putem IS zdravstvene zaštite
[]
Predoziranje
Simptomi
Teški simptomi nakon slučajnog ili namjerno izazvanog predoziranja još
uvijek nijesu poznati. Prvenstveno se mogu očekivati neželjeni efekti
na gastrointestinalni trakt kao što su mučnina, povraćanje, pritisak u
želucu, dijareja (vidjeti dio 4.8) i rijetko konvulzije. Ako su
prisutni i drugi simptomi, treba razmotriti mogućnost alergijske
reakcije. Hiperkalijemija se može javiti usljed predoziranja, naročito
kod pacijenata sa insuficijencijom bubrega.
Terapija
Liječenje je simptomatsko u zavisnosti od težine reakcija. Ne postoji
specifični antidot. Preporučuje se simptomatska i suportivna terapija.
Aktivni ugalj sa laksativom kao što je sorbitol može ubrzati
uklanjanje lijeka. Eliminacija fenoksimetilpenicilina može se postići
hemodijalizom.
U slučaju anafilaktičkih reakcija, liječenje lijekom Ospen K mora se
odmah prekinuti i moraju se preduzeti uobičajene mjere.
U slučaju pseudo-membranoznog kolitisa, terapija se mora prekinuti i
po potrebi odmah započeti alternativni tretman (npr. uzimanje posebnih
antibiotika/hemoterapeutskih sredstava sa klinički dokazanom
efikasnošću). Antiperistaltički preparati su kontraindikovani.
FARMAKOLOŠKI PODACI
1. Farmakodinamski podaci
Farmakoterapijska grupa:
Beta-laktamski antibiotici, penicilini; Penicilini osjetljivi na
beta-laktamazu
ATC šifra: J01CE02
Fenoksimetilpenicilin (penicillin V) je biosintetski, stabilan u
kiselini, antibiotik osjetljiv na beta-laktamazu.
Mehanizam dejstva
Mehanizam djelovanja fenoksimetilpenicilina zasnovan je na inhibiciji
sinteze ćelijskog zida bakterija (u fazi rasta) blokiranjem
penicilin-vazujućih proteina (PVP; engl. Penicillin Binding Proteins;
PBPs), npr. transpeptidaze. To rezultira baktericidnim dejstvom.
Povezanost farmakokinetike i farmakodinamike
Efikasnost u suštini zavisi od dužine vremena tokom kog je nivo aktivne
supstance iznad minimalne inhibitorne koncentracije (MIK) patogena.
Mehanizmi rezistencije
Rezistencija na fenoksimetilpenicilin može se zasnivati na sljedećim
mehanizmima:
- Inaktivacija beta-laktamazama: Fenoksimetilpenicilin nije otporan na
beta-laktamazu i stoga nije efikasan protiv bakterija koje stvaraju
beta-laktamazu (npr. stafilokoka ili gonokoka).
- Smanjen afinitet PVP proteina prema fenoksimetilpenicilinu: Stečena
rezistencija pneumokoka i nekih drugih streptokoka na
fenoksimetilpenicilin nastala je usljed modifikacija postojećih PVP
proteina kao rezultat mutacije. Za rezistenciju stafilokoka otpornih
na meticilin (oksacilin), odgovorno je stvaranje dodatnog PVP sa
smanjenim afinitetom za fenoksimetilpenicilin.
- Nedovoljna penetracija fenoksimetilpenicilina kroz spoljni ćelijski
zid gram-negativnih bakterija može dovesti do toga da PVP nijesu
dovoljno inhibirani.
- Fenoksimetilpenicilin se može aktivno transportovati iz ćelije
izlivnim (efluks) pumpama.
Postoji djelimična ili potpuna unakrsna rezistencija
fenoksimetilpenicilina sa drugim penicilinima i cefalosporinima.
Granične vrijednosti
Test osjetljivosti na fenoksimetilpenicilin se izvodi uz pomoć
benzilpenicilina koristeći uobičajene serije razblaživanja.
Postavljene su sljedeće minimalne inhibitorne koncentracije za
osjetljive i rezistentne mikroorganizme:
EUCAST (Evropski komitet za ispitivanje osjetljivosti na
mikroorganizme; engl: European Committee on Antimicrobial
Susceptibility Testing) granične vrijednosti
------------------------------------ ---------------- -----------------
Uzročnik Osjetljivi Rezistentni
Staphylococcus spp. ≤ 0,12 mg/l > 0,12 mg/l
Streptococcus spp. (grupe A, B, C, ≤ 0,25 mg/l > 0,25 mg/l
G)
Streptococcus pneumoniae ≤ 0,06 mg/l > 2 mg/l
Streptokoke grupe viridans ≤ 0,25 mg/l > 2 mg/l
Neisseria gonorrhoeae ≤ 0,06 mg/l > 1 mg/l
Neisseria meningitidis ≤ 0,06 mg/l > 0,25 mg/l
Gram-negativni anaerobi ≤ 0,25 mg/l > 0,5 mg/l
Gram-pozitivni anaerobi ≤ 0,25 mg/l > 0,5 mg/l
------------------------------------ ---------------- -----------------
Rasprostranjenost stečene rezistencije
Prevalencija stečene rezistencije pojedinih vrsta može da varira
lokalno i tokom vremena. Zbog toga su neophodne lokalne informacije o
rezistenciji - posebno za adekvatan tretman teških infekcija. Ako se
efikasnost fenoksimetilpenicilina dovodi u pitanje zbog lokalne
rezistencije, treba potražiti savjet za terapiju od stručnjaka.
Naročito u slučaju ozbiljnih infekcija ili neuspjeha liječenja,
potrebno je uraditi mikrobiološku dijagnozu sa utvrđivanjem patogena i
njegove osjetljivosti na fenoksimetilpenicilin.
-----------------------------------------------------------------------
Uobičajeno osjetljive vrste
Aerobni, gram-pozitivni mikroorganizmi
Actinomyces israelii °
Corynebacterium diphtheriae °
Erysipelothrix rhusiopathiae °
Gardnerella vaginalis °
Streptococcus agalactiae
Streptococcus pneumoniae
Streptococcus pyogenes
Streptococcus dysgalactiae subsp. equisimilis °
(Streptokoke grupe C & G)
Streptokoke grupe viridans
Aerobni, gram-negativni mikroorganizmi
Borrelia burgdorferi °
Eikenella corrodens ° ^($)
Haemophilus influenzae ^($)
Anaerobni mikroorganizmi
Clostridium perfringens °
Clostridium tetani °
Fusobacterium spp. °
Peptoniphilus spp. °
Peptostreptococcus spp. °
Veillonella parvula °
Ostali mikroorganizmi
Treponema pallidum °
Vrste čija stečena rezistentnost može predstavljati problem
Aerobni, gram-pozitivni mikroorganizmi
Staphylococcus aureus ⁺
Staphylococcus epidermidis ⁺
Staphylococcus haemolyticus ⁺
Staphylococcus hominis ⁺
Aerobni, gram-negativni mikroorganizmi
Neisseria gonorrhoeae ^($)
Prirodno rezistentne vrste
Aerobni, gram-pozitivni mikroorganizmi
Enterococcus faecium
Nocardia asteroides
Aerobni, gram-negativni mikroorganizmi
Sve vrste Enterobacteriaceae
Legionella pneumophila
Moraxella catarrhalis
Pseudomonas aeruginosa
Anaerobni mikroorganizmi
Bacteroides spp.
Ostali mikroorganizmi
Chlamydia spp.
Chlamydophila spp.
Mycoplasma spp.
-----------------------------------------------------------------------
° Kada je tabela objavljena, nijesu bili dostupni noviji podaci. Podaci
o osjetljivosti su preuzeti iz osnovne literature, standardnih radova i
preporuka za terapiju.
$ Prirodna osjetljivost većine izolata je u srednjem opsegu.
+ U najmanje jednom regionu stopa rezistencije je preko 50%.
^ Zajednički naziv za heterogenu grupu streptokoknih vrsta. Stopa
rezistencije može varirati u zavisnosti od prisutnih streptokoknih
vrsta.
Farmakokinetički podaci
Resorpcija
Želudačna kiselina ne inaktivira fenoksimetilpenicilin.
Stopa resorpcije je približno 60%. Istovremeni unos hrane dovodi do
smanjenja resorpcije. Maksimalne koncentracije u serumu postižu se u
roku od 30-60 minuta. Farmakokinetika je približno linearna; PIK se
proporcionalno povećava u opsegu od 0,12 do 3 g oralno primijenjene
doze.
Distribucija
Poluvrijeme eliminacije u plazmi je 30-45 minuta, a vezivanje za
proteine u plazmi približno 55%. Fenoksimetilpenicilin dobro prolazi u
tkiva bubrega, pluća, jetre, kože, sluzokoža, mišića i u većine
tjelesnih tečnosti, naročito kada je u zapaljenju, a umjereno u kosti.
Fenoksimetilpenicilin prolazi kroz placentu i u malim količinama se
izlučuje u majčino mlijeko.
Biotransformacija
Otprilike 34 ± 20% doze je u obliku neaktivnih metabolita, kao što je
npr. peniciloinska kiselina.
Eliminacija
Fenoksimetilpenicilin se u velikoj mjeri eliminiše nepromijenjen putem
bubrega glomerularnom filtracijom i tubularnom sekrecijom. Mali dio se
izlučuje u aktivnom obliku sa žuči. Kod pacijenata sa očuvanom funkcijom
bubrega, poluvrijeme eliminacije u serumu (T1 / 2) iznosi 30 do 45
minuta. Poluvrijeme eliminacije je zavisno od doze. U ispitivanjima je
utvrđeno da je poluvrijeme eliminacije 0,5 sati nakon doze od 0,4 g,
odnosno 1,1 sat nakon doze od 3 g.
Kinetika posebnih grupa pacijenata
Eliminacija je usporena kod novorođenčadi i pacijenata sa oštećenom
funkcijom bubrega.
Pretklinički podaci o bezbjednosti
Dosadašnje studije genotoksičnosti fenoksimetilpenicilina nijesu pokazale klinički značajan potencijal. Dugotrajne studije na pacovima i miševima nijesu pokazale tumorogeni potencijal fenoksimetilpenicilina. Studije na različitim životinjskim vrstama nijesu dale dokaze o teratogenom dejstvu fenoksimetilpenicilina.
FARMACEUTSKI PODACI
1. Lista pomoćnih supstanci
Jezgro film tablete:
Magnezijum stearat (E572)
Makrogol 6000
Maltodekstrin
Povidon K25
Talk
Film omotač tablete:
Saharin natrijum
Etarsko ulje pitome nane
Titan dioksid (E171)
Talk
Hipromeloza
Inkompatibilnost
Nije primjenljivo.
Rok upotrebe
2 godine
Posebne mjere opreza pri čuvanju
Čuvati na temperaturi do 25°C, u originalnom pakovanju, radi zaštite
od vlage.
Vrsta i sadržaj pakovanja
Unutrašnje pakovanje lijeka je PVC/PVDC//Al blister koji sadrži 10 film
tableta.
Spoljašnje pakovanje lijeka je složiva kartonska kutija koja sadrži 3
blistera sa po 10 film tableta (ukupno 30 film tableta) i Uputstvo za
lijek.
Posebne mjere opreza pri odlaganju materijala koji treba odbaciti nakon primjene lijeka (i druga uputstva za rukovanje lijekom)
Svu neiskorišćenu količinu lijeka ili otpadnog materijala nakon njegove
upotrebe treba ukloniti, u skladu sa važećim propisima.
NOSILAC DOZVOLE
Glosarij d.o.o.,
Vojislavljevića 76, 81000 Podgorica, Crna Gora
BROJ DOZVOLE ZA STAVLJANJE LIJEKA U PROMET
Ospen K, film tableta, 1000000i.j., blister, 30 (3x10) film tableta:
2030/24/5752 – 8913
Ospen K, film tableta, 1500000i.j., blister, 30 (3x10) film tableta:
2030/24/5753 – 8914
DATUM PRVE DOZVOLE/OBNOVE DOZVOLE ZA STAVLJANJE LIJEKA U PROMET
01.11.2024. godine
DATUM REVIZIJE TEKSTA
Novembar, 2024. godine
1. IME LIJEKA
Ospen K, 1000000 i.j., film tableta
Ospen K, 1500000 i.j., film tableta
INN: fenoksimetilpenicilin
KVALITATIVNI I KVANTITATIVNI SASTAV
Ospen K, 1000000 i.j., film tableta
Jedna film tableta sadrži 1000000 i.j. (što odgovara približno 590 mg)
fenoksimetilpenicilina u obliku kalijumove soli (što odgovara
približno 64 mg kalijuma).
Ospen K, 1500000 i.j., film tableta
Jedna film tableta sadrži 1500000 i.j. (što odgovara približno 885 mg)
fenoksimetilpenicilina u obliku kalijumove soli (što odgovara
približno 96 mg kalijuma).
Za listu svih pomoćnih supstanci, vidjeti dio 6.1.
FARMACEUTSKI OBLIK
Film tableta
Ospen K, 1000000 i.j., film tableta
Bijela do blago krem boje, duguljasta, bikonveksna film tableta sa
podionom crtom na obje strane tablete.
Tableta se može podijeliti na jednake doze.
Ospen K, 1500000 i.j., film tableta
Bijela do blago krem boje, ovalna, bikonveksna film tableta sa podionom
crtom na obje strane tablete.
Tableta se može podijeliti na jednake doze.
4. KLINIČKI PODACI
1. Terapijske indikacije
Ospen K indikovan je za liječenje i profilaksu blagih do umjereno teških
infekcija, uzrokovanih bakterijama osjetljivim na fenoksimetilpenicilin,
kao što su:
Infekcije gornjih disajnih puteva
- akutni otitis i sinuzitis (odgovarajuće dijagnostifikovan) i
tonzilitis uzrokovan beta-hemolitičkim streptokokom grupe A
Infekcije donjih disajnih puteva
- bakterijski bronhitis, bakterijska pneumonija ili bronhopneumonija pod
uslovom da nije potrebna parenteralna primjena penicilina
Infekcije kože
- erizipel, erizipeloid, piodermija (poput impetigo contagiosa,
furunkuloza), apscesi, flegmona
- Erythrema chronicum migrans i druge kliničke manifestacije Lajmske
bolesti
Ostale infekcije
- infekcije uzrokovane ugrizom životinja (npr. rane lice ili duboke rane
na šakama) ili opekotine
Profilaksa
- profilaksa bakterijskog endokarditisa prije i nakon manjih hirurških
intervencija kao što su tonzilektomija, vađenje zuba kod pacijenata sa
urođenim ili reumatskim bolestima srca
Prilikom primjene antibiotika, neophodno je uzeti u obzir zvanične
smjernice o propisivanju antibiotika u kliničkoj praksi.
Doziranje i način primjene
Doziranje
Djeca mlađa od 12 godina
Doziranje za djecu je 50000-100000 i.j. fenoksimetilpenicilina po kg
tjelesne mase dnevno.
Za odojčad i djecu mlađu od 6 godina treba koristiti adekvatne
farmaceutske oblike.
Odrasli i adolescenti od 12 godina
3000000-4500000 i.j. fenoksimetilpenicilina dnevno.
Obično se dnevna doza daje u 3 do 4 pojedinačne doze, ravnomjerno tokom
dana - ako je moguće u intervalima od 6 do 8 sati.
U slučaju infekcija uha, nosa ili grla, dnevna doza se može primijeniti
u samo 2 pojedinačne doze - po mogućnosti u intervalima od 12 sati.
Dnevna doza za adolescente i odrasle ne smije biti manja od 25000 i.j.
fenoksimetilpenicilina po kg tjelesne mase. Odrasli mogu tolerisati doze
do 6000000 i.j. fenoksimetilpenicilina dnevno, bez komplikacija.
Generalno se preporučuje:
Ospen K, 1000000 i.j., film tableta
Adolescenti (preko 40 kg) i odrasli (ispod 60 kg): 3 x 1 tableta
Odrasli, gojazni, stariji pacijenti i trudnice: 3 x 1 ½ tablete
Ospen K, 1500000 i.j., film tableta
Odrasli, gojazni, stariji pacijenti i trudnice: 3 x 1 tableta
Ako je potrebno, dnevna doza se može povećati.
Posebna uputstva za doziranje
Profilaksa endokarditisa (manje hirurške intervencije poput
tonzilektomije, vađenje zuba kod pacijenata sa urođenim ili reumatskim
bolestima srca):
Kod adolescenata i odraslih otprilike jedan sat prije operacije, tri
film tablete lijeka Ospen K, 1000000 i.j. ili dvije film tablete lijeka
Ospen K, 1500000 i.j., zatim dvije film tablete lijeka Ospen K, 1000000
i.j. ili jedna film tableta lijeka Ospen K, 1500000 i.j. šest sati nakon
operacije.
Doziranje kod pacijenata sa oštećenjem funkcije jetre i/ili bubrega
U slučaju oštećenja funkcije jetre i/ili bubrega, zbog niske toksičnosti
fenoksimetilpenicilina, smanjenje doze uglavnom nije potrebno; ali
potrebu za tim treba procijeniti individualno od slučaja do slučaja.
Potrebno je uzeti u obzir i sadržaj kalijuma (vidjeti dio 4.4). Kod
anurije je indikovano smanjenje doze ili produženje intervala doziranja.
Način primjene
Oralna upotreba.
Lijek Ospen K treba uzimati 1 sat prije obroka sa čašom vode, a film
tablete treba progutati cijele.
Trajanje terapije
Nakon smirivanja simptoma, liječenje treba nastaviti tri dana. Kada se
liječe infekcije uzrokovane beta-hemolitičkim streptokokama, trajanje
terapije treba da bude najmanje deset dana kako bi se spriječile kasnije
komplikacije (reumatska groznica).
Trajanje liječenja akutnog otitisa treba ograničiti na 5 dana. Kod
pacijenata sa rizikom od komplikacija može se preporučiti trajanje
liječenja od 5 do 10 dana.
Kontraindikacije
Preosjetljivost na aktivnu supstancu, peniciline ili na bilo koju od
pomoćnih supstanci navedenih u dijelu 6.1.
Posebna upozorenja i mjere opreza pri upotrebi lijeka
Fenoksimetilpenicilin treba koristiti sa oprezom kod pacijenata sa
ozbiljnim reakcijama preosjetljivosti i/ili astmom u anamnezi. Svi
stepeni preosjetljivosti, uključujući fatalnu anafilaksu, primijećeni su
kod oralne primjene penicilina. U slučaju preosjetljivosti na
cefalosporine, treba razmotriti moguću unakrsnu alergiju.
Ove reakcije su češće kod pacijenata koji su u anamnezi imali
preosjetljivost na peniciline, cefalosporine ili druge alergene. Prije
početka terapije, potrebno je pažljivo ispitati postojanje prethodnih
reakcija. Ako se javi alergijska reakcija, terapija se mora prekinuti i
pacijenta liječiti ljekovima kao što su adrenalin i drugi amini za
povećanje krvnog pritiska, antihistaminici i kortikosteroidi.
Kod pacijenata sa teškim gastrointestinalnim poremećajima praćenih
upornom dijarejom, mučninom, povraćanjem, distenzijom, ahalazijom ili
povećanom peristaltikom crijeva, treba izbjegavati liječenje
fenoksimetilpenicilinom, jer se lijek ne može resorbovati u dovoljnoj
količini.
Potreban je poseban oprez kod pacijenata sa alergijskom dijatezom
(urtikarija ili polenska groznica) ili bronhijalnom astmom.
Potreban je oprez pri primjeni lijeka Ospen K kod pacijenata sa
postojećom mononukleozom (povećan rizik od kožnog osipa) ili akutnom
limfoblastnom leukemijom prilikom liječenja istovremenih infekcija
(povećan rizik od kožnih reakcija).
Preporučuje se izrada antibiograma prije upotrebe lijeka, posebno ako se
sumnja na stafilokoknu infekciju.
Kod pacijenata koji primaju penicilin zbog profilakse endokarditisa,
preporučuju se veće doze od uobičajenih prije hirurške intervencije
(tonzilektomija, vađenje zuba itd.). Oralno primijenjen
fenoksimetilpenicilin se ne smije upotrebljavati kao profilaksa tokom
genitalnih i uroloških pregleda ili operacija, operacija donjeg
intestinalnog trakta, sigmoidoskopije i porođaja. Kod pacijenata sa
reumatskom groznicom u anamnezi, koji su više puta profilaktički
liječeni, mogu se razviti mikroorganizmi rezistentni na penicilin. Kod
ovih pacijenata treba razmotriti upotrebu drugog lijeka za profilaksu.
Teški empijem, bakterijemija, perikarditis, meningitis i artritis ne
treba liječiti fenoksimetilpenicilinom tokom akutne faze.
Kod dugotrajnog liječenja, preporučuje se provjeravanje krvne slike,
uključujući diferencijalnu krvnu sliku i testove funkcije jetre, kao i
testove funkcije bubrega.
Potrebno je obratiti pažnju na prekomjerni rast rezistentnih
mikroorganizama ili gljivica tokom dugotrajne terapije. U slučaju pojave
superinfekcije, treba preduzeti odgovarajuće mjere.
Dermatomikoze - moguće su alergijske reakcije, jer može postojati
antigenska zajednica između penicilina i metabolita dermatofita; vidjeti
dio 4.8.
U slučaju teške i uporne dijareje, treba razmotriti mogućnost postojanja
pseudomembranoznog kolitisa izazvanog antibiotikom (krvavi, sluzavi,
vodeni proliv, bolovi u trbuhu, groznica, povremeno tenezme), što može
biti životno ugrožavajuće. U ovim slučajevima mora se odmah prekinuti sa
upotrebom lijeka Ospen K i započeti terapija zasnovana na detekciji
patogena. Antiperistaltički ljekovi su kontraindikovani.
Parenteralna terapija penicilinom je indikovana za bolesti kao što su
teška pneumonija, empijem, sepsa, perikarditis, endokarditis,
meningitis, artritis i osteomijelitis u akutnoj fazi.
Ometanje dijagnostičkih testova
Tokom liječenja fenoksimetilpenicilinom, laboratorijski testovi mogu
dati lažno pozitivne rezultate prilikom neenzimatskog određivanja šećera
u urinu i urobilinogena. Određivanje aminokiselina u urinu metodom
ninhidrina takođe može dovesti do lažno pozitivnih rezultata.
Rijetko su zabilježeni slučajevi produženja protrombinskog vremena kod
pacijenata koji su istovremeno primali peniciline i antikoagulanse.
Odgovarajući nadzor treba sprovesti ako se antikoagulansi daju
istovremeno sa penicilinima. Možda će biti potrebno prilagođavanje doze
oralnih antikoagulansa (vidjeti djelove 4.5 i 4.8).
Napomena o sadržaju kalijuma
Ospen K, 1000000 i.j., film tableta
Jedna film tableta sadrži približno 64 mg kalijuma.
Ospen K, 1500000 i.j., film tableta
Jedna film tableta sadrži približno 96 mg kalijuma.
Kod pacijenata sa srčanim oboljenjima ili teškim poremećajima
elektrolita drugog porijekla, treba obratiti pažnju na količinu kalijuma
u lijeku.
U slučaju teško oštećene funkcije bubrega, ovaj lijek primjenjivati sa
oprezom zbog povećanog rizika od encefalopatije. Preporučuje se
smanjenje doze u odnosu na uobičajeno doziranje. Ako je, u teškoj
renalnoj insuficijenciji, smanjena eliminacija kalijuma, mora se uzeti u
obzir da 100 mg fenoksimetilpenicilin kalijuma (približno 153000 i.j.)
sadrži oko 9,8 mg (0,257 mmol) kalijuma.
Savjetuje se poseban oprez prilikom upotrebe kod pacijenata sa smanjenom
funkcijom bubrega ili kod pacijenata koji su na dijeti u kojoj se
kontroliše unos kalijuma.
Ovaj lijek sadrži manje od 1 mmol (23 mg) natrijuma po film tableti,
odnosno suštinski je ‘bez natrijuma’.
4.5 Interakcije sa drugim ljekovima i druge vrste interakcija
S obzirom da penicilini djeluju samo protiv proliferativnih
mikroorganizama, fenoksimetilpenicilin ne treba kombinovati sa
bakteriostatskim antibioticima. Kombinacije sa drugim antibioticima
treba koristiti samo ako se očekuje sinergizam ili bar aditivni efekat.
Pojedinačni ljekovi kombinacije moraju se davati u punoj efektivnoj dozi
(izuzev za dokazani sinergizam, kada se može smanjiti doza lijeka koji
ima veću toksičnost). Prijavljeno je da hloramfenikol, eritromicin i
tetraciklin smanjuju antibakterijsku aktivnost penicilina i ne
preporučuje se njihova istovremena upotreba.
U slučaju istovremene primjene antiinflamatornih ljekova, antireumatskih
ljekova, antipiretika (naročito indometacin, fenilbutazon, salicilati u
visokim dozama ili sulfinpirazon) i probenecida sa penicilinima, pažnju
treba obratiti na kompetitivnu inhibiciju eliminacije.
Ako se fenoksimetilpenicilin uzima tokom obroka, dolazi do smanjenja
resorpcije.
Resorpcija oralno primijenjenih penicilina može biti smanjena u slučaju
istovremene primjene sa aminoglikozidima (npr. neomicin).
Istovremena upotreba sa metotreksatom može povećati koncentraciju
metotreksata u serumu i njegovo toksično dejstvo. Stoga je neophodno
praćenje koncentracije metotreksata u serumu.
Oralni antikoagulansi
Oralni antikoagulansi i penicilinski antibiotici u praksi se uglavnom
koriste bez zabilježenih slučajeva interakcije. Međutim, u literaturi je
zabilježeno produženje protrombinskog vremena kod pacijenata koji su
bili na terapiji acenokumarolom ili varfarinom i kojima je istovremeno
propisan penicilin. Ako je potrebna istovremena primjena, protrombinsko
vrijeme ili druge odgovarajuće parametre koagulacije treba pažljivo
pratiti prilikom uvođenja ili ukidanja penicilina. Pored toga, možda će
biti potrebno prilagoditi dozu oralnih antikoagulanasa (vidjeti djelove
4.4 i 4.8).
Guar guma
Smanjuje resorpciju fenoksimetilpenicilina.
Vakcina protiv tifusa (oralna)
Penicilini mogu inaktivirati oralne vakcine protiv tifusa.
Plodnost, trudnoća i dojenje
Ako se ovaj lijek daje ženama u reproduktivnoj dobi, treba poštovati
sljedeće tokom trudnoće i dojenja:
Trudnoća
Iako u ispitivanjima na životinjama nijesu pokazana embriotoksična,
teratogena ili mutagena dejstva, fenoksimetilpenicilin treba koristiti
tokom trudnoće samo nakon pažljive procjene rizika i koristi.
Dojenje
Fenoksimetilpenicilin se u malim količinama izlučuje u majčino mlijeko.
Mora se uzeti u obzir mogućnost senzibilizacije odojčeta ili uticaja na
fiziološku intestinalnu floru sa pojavom dijareje, toksičnosti
centralnog nervnog sistema ili superinfekcije gljivicama.
Plodnost
Nijesu sprovedene studije za procjenu uticaja fenoksimetilpenicilina na
plodnost.
Uticaj lijeka na sposobnost upravljanja vozilima i rukovanja mašinama
Lijek Ospen K nema uticaja na sposobnost upravljanja vozilima i
rukovanja mašinama.
Neželjena dejstva
Neželjena dejstva su klasifikovana prema sistemima organa i njihovoj
učestalosti:
Veoma često (≥ 1/10)
Često (≥ 1/100 do < 1/10)
Povremeno (≥1/1000 do <1/100)
Rijetko (≥ 1/10000 do < 1/1000)
Veoma rijetko (<1/10000)
Nepoznata učestalost (ne može se procijeniti na osnovu dostupnih
podataka)
Unutar svake grupe frekvencija, neželjena dejstva su navedena prema
opadajućem stepenu ozbiljnosti.
Najčešća neželjena dejstva prilikom oralne upotrebe penicilina su
gastrointestinalni poremećaji i reakcije preosjetljivosti.
Iako su rjeđe zabilježene reakcije nakon oralne primjene lijeka nego
parenteralne, treba uzeti u obzir da su svi oblici preosjetljivosti,
uključujući i fatalnu anafilaksu, primijećeni prilikom oralne primjene.
Infekcije i infestacije
Nepoznata učestalost: superinfekcije rezistentnim bakterijama ili
gljivicama (vidjeti dio 4.4)
Poremećaji krvi i limfnog sistema
Veoma rijetko: promjene u krvnoj slici uključujući trombocitopeniju,
neutropeniju, leukopeniju, eozinofiliju, hemolitičku anemiju,
agranulocitozu, poremećaje krvarenja
Nepoznata učestalost: produženje vremena krvarenja i protrombinskog
vremena (vidjeti dio 4.4)
Poremećaji imunskog sistema
Često: alergijske reakcije, uglavnom u obliku kožnih reakcija (npr.
egzantem, svrab, urtikarija). Trenutna kožna reakcija obično ukazuje na
alergijsku reakciju na penicilin i liječenje treba prekinuti.
Rijetko: teške alergijske reakcije koje izazivaju angioneurotski edem,
edem larinksa i anafilaksu.
Veoma rijetko: anafilaktički šok sa kolapsom i anafilaktoidne reakcije
(groznica uzrokovana lijekom, drhtavica, artralgija, prostracija,
bronhospazam, tahikardija, dispneja, serumska bolest, intersticijalni
nefritis, alergijski vaskulitis, pad krvnog pritiska, astma, purpura,
gastrointestinalne manifestacije). Međutim, alergijske reakcije su rjeđe
kod oralne primjene i blaže su nego kod parenteralne primjene.
Kod oboljelih od mikoze, alergijske reakcije se mogu javiti kao rezultat
moguće alergenske zajednice između metaboličkih proizvoda kožnih
gljivica i penicilina.
Reakcije slične serumskoj bolesti karakterišu povišena temperatura,
drhtavica, bolovi u zglobovima i edemi.
Poremećaji nervnog sistema
Nepoznato: prijavljena je toksičnost centralnog nervnog sistema,
uključujući konvulzije (naročito prilikom primjene visokih doza ili kod
teškog oštećenja funkcije bubrega); Parestezija prilikom produžene
upotrebe.
Neuropatija je obično povezana sa visokim dozama parenteralno
primijenjenog penicilina.
Gastrointestinalni poremećaji
Često: mučnina, dijareja, povraćanje, pritisak u želucu, stomatitis,
anoreksija, bolovi u stomaku, nadimanje, glositis.
Rijetko: zapaljenje sluzokože usta i crni dlakavi jezik (promjena boje
jezika)
Ako se tokom terapije pojavi dijareja, treba razmotriti mogućnost
pseudomembranoznog kolitisa (vidjeti dio 4.4).
Nepoznata učestalost: površinska promjena boje zuba (uglavnom prilikom
primjene suspenzije): Ova pojava je uglavnom reverzibilna nakon nekoliko
nedjelja redovnog pranja zuba ili nakon profesionalnog čišćenja zuba.
Hepatobilijarni poremećaji
Veoma rijetko: hepatitis i holestatska žutica
Poremećaji kože i potkožnog tkiva
Često: urtikarija, crveni osip ili osip sličan malim boginjama, svrab.
Rijetko: angioneurotski edem, multiformni eritem, eksfolijativni
dermatitis, disguezija, kserostomija, mukozitis.
Nepoznata učestalost: Lyell-ov sindrom, pemfigoid.
Poremećaji mišićno-koštanog sistema i vezivnog tkiva
Rijetko: bol u zglobovima.
Poremećaji bubrega i urinarnog sistema
Rijetko: nefropatija, obično povezana sa visokim dozama prilikom
parenteralne primjene penicilina.
Veoma rijetko: intersticijalni nefritis.
Opšti poremećaji i reakcije na mjestu primjene
Rijetko: groznica (povišena tjelesna temperatura).
Ispitivanja
Veoma rijetko: pozitivan direktan Coombs-ov test.
Prijavljivanje sumnji na neželjena dejstva
Prijavljivanje neželjenih dejstava nakon dobijanja dozvole je od
velikog značaja jer obezbjeđuje kontinuirano praćenje odnosa
korist/rizik primjene lijeka. Zdravstveni radnici treba da prijave
svaku sumnju na neželjeno dejstvo ovog lijeka Institutu za ljekove i
medicinska sredstva (CInMED):
Institut za ljekove i medicinska sredstva
Odjeljenje za farmakovigilancu
Bulevar Ivana Crnojevića 64a, 81000 Podgorica
tel: +382 (0) 20 310 280
fax: +382 (0) 20 310 581
www.cinmed.me
nezeljenadejstva@cinmed.me
putem IS zdravstvene zaštite
[]
Predoziranje
Simptomi
Teški simptomi nakon slučajnog ili namjerno izazvanog predoziranja još
uvijek nijesu poznati. Prvenstveno se mogu očekivati neželjeni efekti
na gastrointestinalni trakt kao što su mučnina, povraćanje, pritisak u
želucu, dijareja (vidjeti dio 4.8) i rijetko konvulzije. Ako su
prisutni i drugi simptomi, treba razmotriti mogućnost alergijske
reakcije. Hiperkalijemija se može javiti usljed predoziranja, naročito
kod pacijenata sa insuficijencijom bubrega.
Terapija
Liječenje je simptomatsko u zavisnosti od težine reakcija. Ne postoji
specifični antidot. Preporučuje se simptomatska i suportivna terapija.
Aktivni ugalj sa laksativom kao što je sorbitol može ubrzati
uklanjanje lijeka. Eliminacija fenoksimetilpenicilina može se postići
hemodijalizom.
U slučaju anafilaktičkih reakcija, liječenje lijekom Ospen K mora se
odmah prekinuti i moraju se preduzeti uobičajene mjere.
U slučaju pseudo-membranoznog kolitisa, terapija se mora prekinuti i
po potrebi odmah započeti alternativni tretman (npr. uzimanje posebnih
antibiotika/hemoterapeutskih sredstava sa klinički dokazanom
efikasnošću). Antiperistaltički preparati su kontraindikovani.
FARMAKOLOŠKI PODACI
1. Farmakodinamski podaci
Farmakoterapijska grupa:
Beta-laktamski antibiotici, penicilini; Penicilini osjetljivi na
beta-laktamazu
ATC šifra: J01CE02
Fenoksimetilpenicilin (penicillin V) je biosintetski, stabilan u
kiselini, antibiotik osjetljiv na beta-laktamazu.
Mehanizam dejstva
Mehanizam djelovanja fenoksimetilpenicilina zasnovan je na inhibiciji
sinteze ćelijskog zida bakterija (u fazi rasta) blokiranjem
penicilin-vazujućih proteina (PVP; engl. Penicillin Binding Proteins;
PBPs), npr. transpeptidaze. To rezultira baktericidnim dejstvom.
Povezanost farmakokinetike i farmakodinamike
Efikasnost u suštini zavisi od dužine vremena tokom kog je nivo aktivne
supstance iznad minimalne inhibitorne koncentracije (MIK) patogena.
Mehanizmi rezistencije
Rezistencija na fenoksimetilpenicilin može se zasnivati na sljedećim
mehanizmima:
- Inaktivacija beta-laktamazama: Fenoksimetilpenicilin nije otporan na
beta-laktamazu i stoga nije efikasan protiv bakterija koje stvaraju
beta-laktamazu (npr. stafilokoka ili gonokoka).
- Smanjen afinitet PVP proteina prema fenoksimetilpenicilinu: Stečena
rezistencija pneumokoka i nekih drugih streptokoka na
fenoksimetilpenicilin nastala je usljed modifikacija postojećih PVP
proteina kao rezultat mutacije. Za rezistenciju stafilokoka otpornih
na meticilin (oksacilin), odgovorno je stvaranje dodatnog PVP sa
smanjenim afinitetom za fenoksimetilpenicilin.
- Nedovoljna penetracija fenoksimetilpenicilina kroz spoljni ćelijski
zid gram-negativnih bakterija može dovesti do toga da PVP nijesu
dovoljno inhibirani.
- Fenoksimetilpenicilin se može aktivno transportovati iz ćelije
izlivnim (efluks) pumpama.
Postoji djelimična ili potpuna unakrsna rezistencija
fenoksimetilpenicilina sa drugim penicilinima i cefalosporinima.
Granične vrijednosti
Test osjetljivosti na fenoksimetilpenicilin se izvodi uz pomoć
benzilpenicilina koristeći uobičajene serije razblaživanja.
Postavljene su sljedeće minimalne inhibitorne koncentracije za
osjetljive i rezistentne mikroorganizme:
EUCAST (Evropski komitet za ispitivanje osjetljivosti na
mikroorganizme; engl: European Committee on Antimicrobial
Susceptibility Testing) granične vrijednosti
------------------------------------ ---------------- -----------------
Uzročnik Osjetljivi Rezistentni
Staphylococcus spp. ≤ 0,12 mg/l > 0,12 mg/l
Streptococcus spp. (grupe A, B, C, ≤ 0,25 mg/l > 0,25 mg/l
G)
Streptococcus pneumoniae ≤ 0,06 mg/l > 2 mg/l
Streptokoke grupe viridans ≤ 0,25 mg/l > 2 mg/l
Neisseria gonorrhoeae ≤ 0,06 mg/l > 1 mg/l
Neisseria meningitidis ≤ 0,06 mg/l > 0,25 mg/l
Gram-negativni anaerobi ≤ 0,25 mg/l > 0,5 mg/l
Gram-pozitivni anaerobi ≤ 0,25 mg/l > 0,5 mg/l
------------------------------------ ---------------- -----------------
Rasprostranjenost stečene rezistencije
Prevalencija stečene rezistencije pojedinih vrsta može da varira
lokalno i tokom vremena. Zbog toga su neophodne lokalne informacije o
rezistenciji - posebno za adekvatan tretman teških infekcija. Ako se
efikasnost fenoksimetilpenicilina dovodi u pitanje zbog lokalne
rezistencije, treba potražiti savjet za terapiju od stručnjaka.
Naročito u slučaju ozbiljnih infekcija ili neuspjeha liječenja,
potrebno je uraditi mikrobiološku dijagnozu sa utvrđivanjem patogena i
njegove osjetljivosti na fenoksimetilpenicilin.
-----------------------------------------------------------------------
Uobičajeno osjetljive vrste
Aerobni, gram-pozitivni mikroorganizmi
Actinomyces israelii °
Corynebacterium diphtheriae °
Erysipelothrix rhusiopathiae °
Gardnerella vaginalis °
Streptococcus agalactiae
Streptococcus pneumoniae
Streptococcus pyogenes
Streptococcus dysgalactiae subsp. equisimilis °
(Streptokoke grupe C & G)
Streptokoke grupe viridans
Aerobni, gram-negativni mikroorganizmi
Borrelia burgdorferi °
Eikenella corrodens ° ^($)
Haemophilus influenzae ^($)
Anaerobni mikroorganizmi
Clostridium perfringens °
Clostridium tetani °
Fusobacterium spp. °
Peptoniphilus spp. °
Peptostreptococcus spp. °
Veillonella parvula °
Ostali mikroorganizmi
Treponema pallidum °
Vrste čija stečena rezistentnost može predstavljati problem
Aerobni, gram-pozitivni mikroorganizmi
Staphylococcus aureus ⁺
Staphylococcus epidermidis ⁺
Staphylococcus haemolyticus ⁺
Staphylococcus hominis ⁺
Aerobni, gram-negativni mikroorganizmi
Neisseria gonorrhoeae ^($)
Prirodno rezistentne vrste
Aerobni, gram-pozitivni mikroorganizmi
Enterococcus faecium
Nocardia asteroides
Aerobni, gram-negativni mikroorganizmi
Sve vrste Enterobacteriaceae
Legionella pneumophila
Moraxella catarrhalis
Pseudomonas aeruginosa
Anaerobni mikroorganizmi
Bacteroides spp.
Ostali mikroorganizmi
Chlamydia spp.
Chlamydophila spp.
Mycoplasma spp.
-----------------------------------------------------------------------
° Kada je tabela objavljena, nijesu bili dostupni noviji podaci. Podaci
o osjetljivosti su preuzeti iz osnovne literature, standardnih radova i
preporuka za terapiju.
$ Prirodna osjetljivost većine izolata je u srednjem opsegu.
+ U najmanje jednom regionu stopa rezistencije je preko 50%.
^ Zajednički naziv za heterogenu grupu streptokoknih vrsta. Stopa
rezistencije može varirati u zavisnosti od prisutnih streptokoknih
vrsta.
Farmakokinetički podaci
Resorpcija
Želudačna kiselina ne inaktivira fenoksimetilpenicilin.
Stopa resorpcije je približno 60%. Istovremeni unos hrane dovodi do
smanjenja resorpcije. Maksimalne koncentracije u serumu postižu se u
roku od 30-60 minuta. Farmakokinetika je približno linearna; PIK se
proporcionalno povećava u opsegu od 0,12 do 3 g oralno primijenjene
doze.
Distribucija
Poluvrijeme eliminacije u plazmi je 30-45 minuta, a vezivanje za
proteine u plazmi približno 55%. Fenoksimetilpenicilin dobro prolazi u
tkiva bubrega, pluća, jetre, kože, sluzokoža, mišića i u većine
tjelesnih tečnosti, naročito kada je u zapaljenju, a umjereno u kosti.
Fenoksimetilpenicilin prolazi kroz placentu i u malim količinama se
izlučuje u majčino mlijeko.
Biotransformacija
Otprilike 34 ± 20% doze je u obliku neaktivnih metabolita, kao što je
npr. peniciloinska kiselina.
Eliminacija
Fenoksimetilpenicilin se u velikoj mjeri eliminiše nepromijenjen putem
bubrega glomerularnom filtracijom i tubularnom sekrecijom. Mali dio se
izlučuje u aktivnom obliku sa žuči. Kod pacijenata sa očuvanom funkcijom
bubrega, poluvrijeme eliminacije u serumu (T1 / 2) iznosi 30 do 45
minuta. Poluvrijeme eliminacije je zavisno od doze. U ispitivanjima je
utvrđeno da je poluvrijeme eliminacije 0,5 sati nakon doze od 0,4 g,
odnosno 1,1 sat nakon doze od 3 g.
Kinetika posebnih grupa pacijenata
Eliminacija je usporena kod novorođenčadi i pacijenata sa oštećenom
funkcijom bubrega.
Pretklinički podaci o bezbjednosti
Dosadašnje studije genotoksičnosti fenoksimetilpenicilina nijesu pokazale klinički značajan potencijal. Dugotrajne studije na pacovima i miševima nijesu pokazale tumorogeni potencijal fenoksimetilpenicilina. Studije na različitim životinjskim vrstama nijesu dale dokaze o teratogenom dejstvu fenoksimetilpenicilina.
FARMACEUTSKI PODACI
1. Lista pomoćnih supstanci
Jezgro film tablete:
Magnezijum stearat (E572)
Makrogol 6000
Maltodekstrin
Povidon K25
Talk
Film omotač tablete:
Saharin natrijum
Etarsko ulje pitome nane
Titan dioksid (E171)
Talk
Hipromeloza
Inkompatibilnost
Nije primjenljivo.
Rok upotrebe
2 godine
Posebne mjere opreza pri čuvanju
Čuvati na temperaturi do 25°C, u originalnom pakovanju, radi zaštite
od vlage.
Vrsta i sadržaj pakovanja
Unutrašnje pakovanje lijeka je PVC/PVDC//Al blister koji sadrži 10 film
tableta.
Spoljašnje pakovanje lijeka je složiva kartonska kutija koja sadrži 3
blistera sa po 10 film tableta (ukupno 30 film tableta) i Uputstvo za
lijek.
Posebne mjere opreza pri odlaganju materijala koji treba odbaciti nakon primjene lijeka (i druga uputstva za rukovanje lijekom)
Svu neiskorišćenu količinu lijeka ili otpadnog materijala nakon njegove
upotrebe treba ukloniti, u skladu sa važećim propisima.
NOSILAC DOZVOLE
Glosarij d.o.o.,
Vojislavljevića 76, 81000 Podgorica, Crna Gora
BROJ DOZVOLE ZA STAVLJANJE LIJEKA U PROMET
Ospen K, film tableta, 1000000i.j., blister, 30 (3x10) film tableta:
2030/24/5752 – 8913
Ospen K, film tableta, 1500000i.j., blister, 30 (3x10) film tableta:
2030/24/5753 – 8914
DATUM PRVE DOZVOLE/OBNOVE DOZVOLE ZA STAVLJANJE LIJEKA U PROMET
01.11.2024. godine
DATUM REVIZIJE TEKSTA
Novembar, 2024. godine